فسخ قولنامه ماشین به عنوان یک قرارداد پرکاربرد چگونه است؟

قولنامه ماشین، سندی است که به موجب آن مالکیت ماشین از فروشنده به شما منتقل می‌شود. پس از آن که این موافقت نامه میان شما و طرف مقابلتان امضا شد، تعهدات الزام آوری بر عهده شما قرار خواهد گرفت. حال این امکان وجود دارد که پس از انعقاد قولنامه (روی لینک قبل بزنید)، تغییراتی در روابط خریدار و فروشنده ایجاد و موجب خاتمه رابطه شود. به بیانی دیگر، این امکان وجود دارد که قولنامه ماشین، فسخ شود. فسخ قولنامه ماشین عاملی است که سبب انحلال موافقت نامه و تعهدات ناشی از آن خواهد شد. قانونگذار برای تحقق فسخ، شرایطی را در قانون در نظر گرفته است. بنابراین تا زمانی که علل موجه فسخ رخ ندهد، شما نمی‌توانید به فسخ استناد کنید.

در این مقاله تلاش داریم که شرایط فسخ قولنامه ماشین از طرف فروشنده و خریدار را بیان کنیم و نکاتی که شما باید هنگام استناد به آن بدانید را شرح دهیم.

چرا برای استناد به فسخ قولنامه ماشین ، باید مطابق با شرایط مندرج در قانون عمل کرد؟

به خاطر داشته باشید پس از این که قولنامه ماشین منعقد شد، تعهداتی بر خریدار و فروشنده بار خواهد شد. این تعهدات ماهیتی الزام آور دارند. به این معنا که اگر شما به تعهدات خود به نحو مقرر عمل نکنید، طرف مقابلتان این امکان را دارد که اقداماتی را علیه نقض تعهدات شما به عمل آورد. به طور کلی در چهارچوب حقوقی قراردادها، اصل بر لازم الاجرا بودن موافقت نامه‌ها است. بنابراین این موضوع برای قانونگذار اهمیت دارد که اشخاص به تعهدات قراردادی خود پایبند باشند و تمامی تلاش خود را در راستای تحقق آن‌ها به کار بگیرند.

با این وجود، قانونگذار شرایطی را برای خاتمه موافقت نامه‌های لازم در نظر گرفته است. به طوری که اگر شما بخواهید برای خاتمه موافقت نامه خود اقدام کنید، نمی‌توانید به صورت ارادی موافقت نامه خود را پایان دهید. بلکه از آن جا که انحلال قراردادهای لازم منشا قانونی دارند، شما نیز باید برای استناد به خاتمه تعهدات قراردادی خود به شرایط مندرج در قانون تکیه کنید. فسخ یکی از عوامل خاتمه دهنده موافقت نامه‌های لازم است که از این امر مستثنی نیست. به همین خاطر شما نمی‌توانید بدون وقوع هیچ علت موجهی، یک طرفه تعهدات قراردادی خود را به موجب قولنامه ماشین به پایان برسانید.

قانون فسخ قولنامه ماشین چه آثاری را برای فسخ در نظر می‌گیرد؟

پس از این که شرایط فسخ قولنامه خودرو رخ داد و شما به آن استناد کردید، قولنامه شما خاتمه پیدا می‌کند. اما آیا این خاتمه، خود سبب ایجاد تعهدات دیگری خواهد شد؟ در یک نگاه کلی باید اشاره داشت پس از این که قولنامه ماشین میان خریدار و فروشنده امضا شد، مالکیت قانونی ماشین به خریدار منتقل می‌شود. بنابراین خریدار به عنوان مالک جدید ماشین شناخته می‌شود. البته این کسب مالکیت، رایگان نیست. به این صورت که خریدار موظف است در ازای کسب مالکیت ماشین، ما به ازای آن را به فروشنده پرداخت کند.

حال با این اوصاف، اولین اثری که فسخ قولنامه خودرو ایجاد می‌کند، از بین رفتن مالکیت قانونی خریدار نسبت به ماشین مورد معامله است. به این صورت که پس از اعمال حق فسخ، چه از جانب خریدار چه از جانب فروشنده، مالیکت خودرو از خریدار به فروشنده باز می‌گردد و خریدار دیگر هیچ گونه مالکیتی نخواهد داشت. به همین ترتیب پس از فسخ قولنامه ماشین ، خریدار موظف می‌شود ماشین را به فروشنده بازگرداند. در مقابل نیز فروشنده باید ما به ازای پرداخته شده توسط خریدار را به ایشان مسترد کند. به طوی که اگر طرفی از قولنامه به موارد اخیر عمل نکند، طرف دیگر قادر خواهد بود که از طریق مراجع قضایی صالح اقدام کند.

فسخ قولنامه ماشین و منافع ماشین مورد معامله

یکی از چالش‌های مهم در خصوص فسخ قولنامه ماشین این است که آیا اثر فسخ نسبت به آینده است یا گذشته؟! در پاسخ باید بیان کرد که مطابق با قانون، فسخ نسبت به آینده تسری پیدا می‌کند. بنابراین پس از خاتمه یک جانبه قولنامه به موجب فسخ، روابط گذشته خریدار و فروشنده تحت تاثیر قرار نخواهد گرفت.

این مسئله سبب می‌شود که اگر در فاصله زمانی انعقاد قولنامه تا فسخ، منافعی در خودرو مورد معامله ایجاد شده باشد، برای خریدار در نظر گرفته شود. زیرا در فاصله زمانی اخیر، ایشان به عنوان مالک قانونی خودرو شناخته شده است. بنابراین فروشنده هیچ حقی ندارد که ادعا کند این منافع برای ایشان است. در مقابل، کلیه منافعی که پس از فسخ قولنامه حاصل می‌شود، در اختیار فروشنده قرار خواهد گرفت. زیرا پس از فسخ قولنامه خودرو ، فروشنده مالکیت ماشین را مجددا به دست می‌آورد.

آیا می‌توان در متن فسخ قولنامه خودرو ، شرایط حاکم بر پرداخت خسارات را پیش بینی کرد؟

بله. شما می‌توانید در زمان تنظیم قولنامه و متن فسخ قولنامه خودرو ، شرایط پرداخت خسارت ناشی از فسخ را تعیین و تکلیف کنید. زیرا این امکان وجود دارد که پس از اعمال فسخ، خساراتی به شما یا طرف مقابلتان وارد شود. مسئله‌ای که در دریافت خسارت اهمیت زیادی دارد، انتساب است. به این بیان که مسئولیت پرداخت خسارت ناشی از فسخ با طرفی خواهد بود که موجب فسخ قرارداد و ورود خسارات شده است. البته حتی اگر شما به این موارد در قرارداد خود اشاره نکنید، این امکان برای شخص متضرر یافت می‌شود که با استناد به قانون مسئولیت مدنی، خسارات خود را جبران کند.

چه شرایطی در قانون، به عنوان شرایط فسخ قولنامه خودرو از طرف فروشنده و خریدار شمرده می‌شود؟

ماده 396 قانون مدنی، شرایط حاکم بر فسخ قولنامه ماشین از طرف خریدار و فروشنده را ارزیابی می‌کند. این ماده طیف نسبتا گسترده‌ای از شرایط فسخ را ارائه می‌‎دهد. در ماده 396 قانون مدنی، خیارات، اصطلاحی است که برای فسخ در نظر گرفته می‌شود. این اصطلاح به معنای اختیار و مجوزی است که قانون برای خاتمه قولنامه، به خریدار یا فروشنده اعطا می‌کند. در ادامه تلاش داریم که مهم‌ترین شرایط فسخ مبایعه نامه را بیان کنیم.

خیار تاخیر ثمن و نحوه فسخ قولنامه ماشین

خیار تاخیر ثمن، یکی از خیارات اختصاصی برای فسخ قولنامه خودرو است. به این معنا که ممکن است پس از انعقاد موافقت نامه خرید و فروش، خریدار مبلغ ماشین را به فروشنده پرداخت نکند. در این مواقع فروشنده قادر است که برای جلوگیری از ضرر، معامله خود را فسخ کند. البته برای استناد به خیار تاخیر ثمن، شرایطی لازم است. به این صورت که اگر خریدار تا سه روز پس از انعقاد قولنامه، وجه مقرر را به فروشنده نپردازد و فروشنده نیز ماشین را به خریدار تسلیم نکند، امکان استناد به این خیار وجود خواهد داشت.

البته در این جا باید اشاره داشت که خیار مجلس، از دیگر خیارات انحصاری قولنامه خودرو است. به موجب این خیار، تا زمانی که خریدار و فروشنده محل انعقاد قرارداد را ترک نکرده‌اند، این امکان برای ‌آن‌ها یافت می‌شود که قولنامه ماشین را فسخ کنند.

خیار تاخیر تعذر تسلیم و نحوه فسخ قولنامه ماشین

به خاطر داشته باشید که یکی از مهم‌ترین تعهدات فروشنده در قولنامه ماشین، تسلیم خودرو مورد معامله به خریدار است. به طوری که عدم تسلیم خودرو به خریدار، مالکیت ایشان را نسبت به ماشین محقق نخواهد کرد. بنابراین تسلیم مورد معامله نقش مهمی در تکمیل مالکیت خریدار نسبت به ماشین دارد. پس اگر فروشنده نتواند خودروی مورد معامله را به خریدار تحویل دهد، این امکان برای خریدار پیش بینی شده است که قولنامه را فسخ کند.

در این زمینه حالت دیگری نیز متصور است. به این معنا که این امکان وجود دارد فروشنده ماشین را به خریدار تحویل دهد، اما ماشین دربردارنده اوصاف مقرر در قرارداد نباشد. در چنین مواقعی خریدار می‌تواند قولنامه را خاتمه دهد.

خیار غبن و شرایط فسخ قولنامه ماشین

خیار غبن، خیاری است که در زمان متوازن و متعارف نبودن قیمت ماشین مورد استناد قرار می‌گیرد. به این صورت که ممکن است فروشنده ماشین خود را به قیمتی بیش از عرف بازار به خریدار بفروشد. در این جا به دلیل این که میان ماشین و ارزش مالی آن توازن وجود ندارد، خریدار می‌تواند نسبت به فسخ قولنامه ماشین اقدام کند و آثار ناشی از موافقت نامه را پایان بخشد.

معیوب بودن خودرو و شرایط فسخ قولنامه ماشین از طرف فروشنده و خریدار

یکی از دیگر خیارات موجود برای انحلال موافقت نامه خرید و فروش ماشین، خیار عیب است. به موجب خیار عیب شما می‌توانید معامله ماشین معیوب را منحل کنید. البته برای استناد به خیار عیب، باید شرایطی وجود داشته باشد. یکی از این شرایط، پنهان بودن عیب یا عیوب ماشین در زمان انعقاد قرارداد است. بنابراین اگر شما با علم و آگاهی کامل نسبت به معیوب بودن ماشین، آن را خریداری کرده باشید، نمی‌توانید به خیار عیب استناد کنید. به خاطر داشته باشید در صورتی که معیوب بودن خودروی مورد نقل و انتقال، منتسب به اعمال شما باشد، امکان فسخ قولنامه ماشین نیز یافت نخواهد شد.